‘Ne jemi evropianë dhe duam të jemi pjesë e BE-së’, deklaroi kryeministri Edi Rama në një intervistë për Susanne Koelbl dhe Ëalter Mayr të gazetës së njohur gjermane ”Der Spiegel”.

DER SPIEGEL: Zoti kryeministër, Shqipëria ndërpreu marrëdhëniet diplomatike me Iranin pak ditë më parë. Diplomatët kishin vetëm 24 orë kohë për t’u larguar nga vendi. Çfarë fshihet pas kësaj?
Edi Rama: Irani sulmoi vendin tonë me një sulm masiv kibernetik. Qëllimi ishte të shkatërroheshin të gjitha shërbimet digjitale të qeverisë që ne kemi ndërtuar me shumë mund përgjatë shumë viteve. Falë specialistëve tanë të IT-së, ekspertëve nga Microsoft dhe qeveria amerikane, ne arritëm të zvogëlojmë dëmin.

DER SPIEGEL: Sfondi i sulmit është, me sa duket, prania e disa mijëra anëtarëve të opozitës iraniane, të cilët po punojnë aktivisht për ndryshimin e regjimit në Iran dhe po bashkëpunojnë me SHBA, të ashtuquajturit Muxhahedinë të Popullit (MEK). Në vitin 2013, vendi juaj pranoi MEK-un nga Iraku me kërkesë të Uashingtonit. Do të parapëlqenit që të largoheshit sot nga ky grupim?
Edi Rama: Jo, Shqipëria ka një traditë për t’u krenuar për të strehuar njerëzit në rrezik. Dhe aleanca jonë strategjike me SHBA-në nuk mund të nënkuptojë thjesht se Uashingtoni ka gjithmonë mbështetjen tonë. Ndonjëherë duhet ta ndihmojmë edhe SHBA-në. Shqiptarët u detyrohen shumë amerikanëve.

DER SPIEGEL: Lufta në Ukrainë ka ndryshuar botën dhe tani po kërcënon paqen e brishtë në Ballkanin Perëndimor. Sa e thellë është kjo ndarje?

Edi Rama: Shumë e thellë. Më shumë se 80 për qind e serbëve mendojnë pozitivisht se si Putin po kundërshton aktualisht Perëndimin, por në Shqipëri popullariteti i tij është më pak se një për qind. Ky është rezultati i një sondazhi të kryer nga qeveria jonë, menjëherë pas fillimit të luftës. Ndikimi i Moskës në Serbi është i fortë, në pjesën serbe të Bosnje-Hercegovinës është madje shumë i fortë. Rusia ka shumë ndikim te serbët. Duhet të jemi të vetëdijshëm se ky ndikim mund të shndërrohet në diçka të tmerrshme.

DER SPIEGEL: Për çfarë duhet të jemi të përgatitur?
Edi Rama:Putini do të ishte i gëzuar nëse do të kishte një konflikt diku në Ballkan. Shefi i Kremlinit ngacmon dhe provokon kudo që të mundet. Në fjalimet e tij, Putin vazhdimisht i referohet Kosovës, problemit më të dhimbshëm nga problemet e pazgjidhura në Ballkan. Duhet të parandalojmë me çdo kusht që të ndodhë diçka e keqe.

DER SPIEGEL: Çfarë këshilloni ju?
Edi Rama: Nuk mund të kërkosh shumë nga Beogradi tani. Gjithçka mund të përmbyset. Serbia, për shembull, nuk mund të sanksionojë Rusinë.

DER SPIEGEL: Putinit i pëlqen të përdorë historinë e Kosovës si shabllon për pushtimin e Krimesë, Donjetskut dhe Luhanskut. A ka ai si pikë faktet që NATO bombardoi Beogradin dhe pushtoi Kosovën pa mandat të OKB-së?
Edi Rama: Arsyeja e vetme që nuk kishte mandat ishte se Rusia dhe Kina votuan kundër. Aneksimi i Krimesë ndjek një model imperialist, si sulmi ndaj Ukrainës, një vend sovran dhe demokratik. Bombardimi i Beogradit dhe çlirimi i Kosovës në atë kohë, nga ana tjetër, i shërbeu qëllimit për të shpëtuar popullsinë nga spastrimi etnik. Dhe Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë më në fund konfirmoi pavarësinë e Kosovës si akt të së drejtës ndërkombëtare.

DER SPIEGEL: A ka ndryshuar asgjë në të vërtetë në Ballkanin Perëndimor në njëzet vitet e fundit?
Edi Rama: Ballkani ka qenë gjithmonë një vend i tensionuar, ai është i brishtë. Por, unë pretendoj se situata është më e mirë sot se në çdo kohë tjetër.

DER SPIEGEL: Si mund të përcaktohet kjo?
Edi Rama: Me gjithë mosmarrëveshjet, gjashtë krerët e qeverive të Ballkanit Perëndimor kanë rënë dakord që nga një takim në Berlin në 2014 se ne duhet ta kthejmë rrjedhën e historisë së bashku. Duhen hapa të vegjël për të ndërtuar një marrëdhënie më të madhe, ashtu si gjermanët dhe francezët lëvizën ngadalë drejt paqes së plotë pas Luftës së Dytë Botërore.

DER SPIEGEL: A vlen kjo edhe për marrëdhënien tuaj me presidentin e Serbisë Aleksandar Vuçiç?
Edi Rama: Absolutisht. Historia e shqiptarëve dhe e serbëve është histori dhimbjeje dhe gjaku. Por, kur u zgjodha kryeministër, vendosa të shkoj në Beograd. Vizita ime në vitin 2014 ishte e para e një kreu të qeverisë shqiptare në Serbi pas 68 vjetësh. Dhe pastaj Vuçiç erdhi në Tiranë. Kjo tregon se sa larg kemi arritur.

DER SPIEGEL: A ka ndonjë shpresë për një marrëveshje për çështjen e Kosovës?
Edi Rama: Pĕr Kosovën ramë dakord që nuk do të pajtoheshim. Mendoj se Serbia duhet ta njohë Kosovën. Por, Aleksandar Vuçiç nuk mund ta bëjë këtë. Por, të paktën mund të flasim për këtë temë. Dhe ne bashkëpunojmë në projekte si ai i Ballkanit të Hapur.

DER SPIEGEL: Një lloj miniSchengeni mes Maqedonisë së Veriut, Shqipërisë dhe Serbisë?
Edi Rama: Po, ku janë të ftuar edhe të gjitha shtetet e tjera të Ballkanit. Vuçiç ka pranuar kështu kufirin mes Shqipërisë dhe Kosovës. Një hap i madh përpara dhe një arritje vërtet e madhe politike.

DER SPIEGEL: Vetëm Kosova nuk merr pjesë. Pse kryeministri Albin Kurti është kundër projektit ballkanik?
Edi Rama: Kurti thotë se serbët duhet së pari të kërkojnë falje për atë që u kanë bërë shqiptarëve. Dhe unë i them po, Serbia duhet të kërkojë falje. Pyetja e vetme është kur? Unë mendoj se falja do të vijë kur dialogu të funksionojë. Ëilly Brandt nuk u gjunjëzua as në vitin 1946. Ai u gjunjëzua në Varshavë vetëm në vitin 1970. Jeta jonë politike mund të jetë e polarizuar sot, shpesh nuk mund të biem dakord as për motin këtu. Por, kur bëhet fjalë për anëtarësimin në Bashkimin Evropian, ka konsensus absolut.

DER SPIEGEL: A mund të shërohet trauma e luftërave jugosllave?
Edi Rama: Duhen hapa të vegjël për të ndërtuar një marrëdhënie më të madhe, ashtu si gjermanët dhe francezët kaluan ngadalë drejt paqes së plotë pas Luftës së Dytë Botërore. Open Balkan është një platformë për këtë dhe mendoj se vëllai im Albin Kurti duhet të përballet me serbët atje. Por, ai e lë mundësinë të kalojë. Kjo është për të ardhur keq.

DER SPIEGEL: Ashtu si Shqipëria, edhe Serbia po përpiqet të anëtarësohet në Bashkimin Evropian. Megjithatë, Beogradi vazhdon të blejë gaz dhe armë nga Rusia. A mund të ketë sukses një akt i tillë balancues në planin afatgjatë?
Edi Rama: Serbia ndjek traditën e politikës së jashtme të Jugosllavisë komuniste të paangazhuar, dëshiron të jetë e mirëpritur në të gjithë botën, në Uashington dhe në Bruksel, në Pekin dhe në Moskë. Kur bëhet fjalë për gazin rus, më duhet të them se serbët janë në shoqëri të mirë!

DER SPIEGEL: Nga erdhi uniteti?
Edi Rama: E gjithë historia jonë është formuar nga regjime dhe perandori që nuk i kemi zgjedhur ne, nga osmanët, komunistët, mbretëritë, sistemet totalitare. Ne kemi qenë gjithmonë të detyruar. BE do të thotë një zgjedhje e lirë për herë të parë.