Serbia duket se tani ka një “armik” të ri në Evropë. Një lëvizje e Bullgarisë ka trembur serbët, me presidentin Aleksandër Vuçiç, i cili ka pësuar disa disfata të njëpasnjëshme në skenën ndërkombëtare muajt e fundit. Rumen Radev, presidenti bullgar, njoftoi se vendi i tij mund të rishqyrtojë mbështetjen e saj për Serbinë ndaj Bashkimit Evropian për shkak të, siç tha ai, mënyrës se si Beogradi e trajton pakicën bullgare në vend. “Duke pasur parasysh se Sofja ka një histori të bllokimit të hyrjes së anëtarëve të rinj, pyetja është se sa i fuqishëm është ky gisht i ngritur”, shkruan media serbe pranë qeverisë “Blic”. Analistët janë të ndarë: disa besojnë se kërcënimi është retorik, ndërsa të tjerë besojnë se mund të ndodhë realisht një ditë.
Deklarata e Radev
Në shpjegimin e qëndrimit të tij, Radev jo vetëm që kërcënoi, por specifikoi se cilat kushte do të merrte parasysh kur të merrte një vendim. “Kriteri kryesor me të cilin do të gjykojmë dhe mbështesim përparimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor është pikërisht pozita e bashkatdhetarëve tanë në çdo vend, kushtet për zhvillimin ekonomik dhe social dhe mbi të gjitha aftësia e tyre për të mbrojtur identitetin e tyre kombëtar, gjuha, kultura dhe kujtesa historike”, sqaroi Radev. Ai ishte në Serbi para tre vitesh, kur tha se “është arritur shumë për atë pakicë kombëtare në Serbi”. Kërcënimi erdhi i paparalajmëruar, por nuk duhet anashkaluar duke pasur parasysh se tre vjet më parë, Bullgaria vuri veton ndaj procesit të anëtarësimit të Maqedonisë së Veriut në BE, duke akuzuar qeverinë në Shkup për gjuhë urrejtjeje kundër bullgarëve.
Vetoja bullgare
Sava Mitroviç, hulumtuese në Qendrën për Politika Evropiane, e cila së fundmi ka bërë një vizitë zyrtare në Bullgari e risjell në kujtesë këtë ngjarje. “Nuk duhet të harrojmë faktin se Bullgaria, megjithë mbështetjen nominale të zgjerimit të BE-së në Ballkanin Perëndimor, tashmë është përpjekur të përdorë pozicionin e saj si lojtar vetoje për realizimin e interesave të veta kombëtare, edhe kur ishte në kurriz të interesave më të gjera të Unionit. Ky parim u zbatua më drejtpërdrejt në bllokimin ende aktual të procesit të anëtarësimit të Maqedonisë së Veriut dhe nuk do të habitesha nëse përparimi i Serbisë drejt BE-së do të ndalohej nga vetoja bullgare në një moment”, thotë Mitroviç. Ai kujton se Rumania, historikisht shumë miqësore me ne, bllokoi për një kohë të shkurtër dhënien e statusit kandidat Serbisë në vitin 2012.
Lidhja me rezolutën për Srebenicën
Boshko Jakshiç, komentator i politikës së jashtme, për “Blic” këtë deklaratë e lidh me ngjarjet e fundit në
Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara lidhur me Rezolutën për Srebrenicën. “Kjo është një përgjigje ndaj kritikave të Beogradit për votën e Sofjes në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së. Historia përsëritet, se ka gjithmonë një anëtar të BE-së që mund të shantazhojë. Ai kërcënim është më shumë retorik se sa mund të ketë rëndësi, por edhe një mesazh për të shmangur konfliktet kudo që të jetë e mundur”, vëren Jakshiç. Rezoluta, e bashkësponsorizuar nga Gjermania dhe Ruanda, kaloi me 84 vota për. Kundër ishin 19, ndërsa abstenime 68.
Përgjigjja e Serbisë
Tomislav ?igmanov, ministër për të drejtat e njeriut dhe të pakicave dhe dialogun social, thotë se Qeveria e Serbisë udhëheq një politikë të përgjegjshme, gjithëpërfshirëse që merr parasysh nevojat konkrete të të gjitha pakicave kombëtare, përfshirë komunitetin bullgar. “Institucionet legjitime të pakicës kombëtare bullgare në Republikën e Serbisë – mbi të gjitha Këshilli Kombëtar i Bullgarëve, deri më tani nuk kanë paraqitur vlerësime të rëndësishme kritike për çështjet në juridiksionin e tyre, dhe disa nga sfidat që kanë vënë në dukje, siç është çështja e tekstet shkollore u zgjidhën me sukses në dobi të tyre. Programet ndërkufitare të Bashkimit Evropian mund të përdoren pikërisht për këto çështje. Kam frikë se pas fjalëve të Presidentit të Republikës së Bullgarisë fshihen interesa të tjera dhe jo përmirësimi i pozitës shoqërore të bashkësisë kombëtare bullgare”, tha ai.
