Të paktën gjysma e paketës së fondit të përgjithshëm të Planit të Rritjes të Komisionit Evropian (KE) për vendet e Ballkanit Perëndimor do të fokusohet në mbështetje të investimeve në infrastrukturë, duke përfshirë sektorët e transportit, energjisë, dhe tranzicionin e gjelbër dhe dixhital. Sipas European Western Balkans (EWB), pjesa e mbetur e kredive do të lirohet si mbështetje direkte për buxhetet kombëtare, duke shpjeguar kështu mekanizmat e shpenzimit të parave nga ky plan.
Fondet e para nga ky instrument financiar pritet të bëhen të disponueshme së shpejti, pasi KE të miratojë zyrtarisht Agjendat e Reformave të propozuara nga Shqipëria, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, Serbia dhe Kosova. Ndërkohë, është e paqartë nëse Bosnja dhe Hercegovina do të marrë fondet në të njëjtën kohë, për shkak të vonesave në miratimin e Agjendës së Reformës nga ky vend.
Bashkimi Evropian ka në plan të ndajë 7% të totalit të fondeve nga Plani i Rritjes për të gjithë partnerët në Ballkanin Perëndimor që miratojnë Axhendat e Reformave të vlefshme, si parafinancim. Ky mekanizëm financiar i BE-së, me një vlerë prej 6 miliardë eurosh, mbulon periudhën 2024-2027 dhe ka si synim dyfishimin e rritjes ekonomike të rajonit brenda dhjetë viteve të ardhshme.
Nga kjo shumë totale, 2 miliardë euro do të shpërndahen si grante, ndërsa pjesa e mbetur, 4 miliardë euro, do të ofrohet në formë kredish me interesa të favorshme. Pritet që Serbia të marrë 1.58 miliardë euro, Bosnja dhe Hercegovina 969 milionë, Shqipëria 922 milionë, Kosova 888 milionë, Maqedonia e Veriut 807 milionë dhe Mali i Zi 383.5 milionë euro.
Duke folur për procedurat e lirimit të fondeve nga Plani i Rritjes, Komisioni Evropian thekson se ato do të kushtëzohen me zbatimin e suksesshëm të Agjendave të Reformës, që do të mbulojnë reformat themelore dhe ato socio-ekonomike, në bashkëpunim të ngushtë me BE-në. “Fondet në kuadër të Facilitetit duhet të lirohen sipas një plani fiks gjashtëmujor, bazuar në kërkesën për lirimin e fondeve të paraqitur nga partnerët dhe pas verifikimit nga Komisioni për përmbushjen e kushteve të përgjithshme”, theksohet në deklaratën e KE-së.
Komisioni shpjegon se në Agjendat e Reformës, reformat ndahen në hapa sasiorë dhe cilësorë, të cilët do të shërbejnë si kushte pagese, me afate kohore të qarta për zbatimin e tyre. Marrëveshjet e lehtësive dhe huasë do të përfshijnë detyrime për përfituesit për të marrë masa për të parandaluar dhe zbuluar mashtrimin, korrupsionin, dhe parregullsitë që prekin interesat financiare të Bashkimit Evropian.
Së fundi, Komisioni Evropian thekson se ka të drejtë të zvogëlojë ose rikuperojë shuma nëse preken interesat financiare të Bashkimit ose nëse përfituesit shkelin seriozisht detyrimet e lidhura me marrëveshjet e lidhura në kuadër të Lehtës.
