Ndërsa Kosova i afrohet zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit, debati politik mbetet i fokusuar te disa çështje madhore, përfshirë formimin e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe, dialogun me Serbinë dhe raportet me partnerët ndërkombëtarë. Katër kandidatët kryesorë për kryeministër – Albin Kurti (Vetëvendosje), Bedri Hamza (PDK), Lumir Abdixhiku (LDK) dhe Ramush Haradinaj (AAK) – kanë ofruar qasje të ndryshme për këto sfida, megjithëse shumë pyetje mbeten të hapura.

Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe

Formimi i Asociacionit mbetet një temë e ndjeshme dhe e debatueshme. Ndërkohë që Marrëveshja Bazë e vitit 2023 mes Kosovës dhe Serbisë adreson këtë çështje, zbatimi i saj ka hasur në kundërshtime të mëdha në Kosovë.

•Vetëvendosje: Kryeministri aktual, Albin Kurti, ka theksuar rëndësinë e zbatimit të plotë të Marrëveshjes Bazë, duke përfshirë çështjen e vetëmenaxhimit të komunitetit serb, por nuk e sheh Asociacionin si qendër të dialogut. Ai ka theksuar se çdo hap duhet të jetë në përputhje me Kushtetutën e Kosovës.

•PDK: Partia Demokratike e Kosovës, përmes zyrtarëve të saj, ka pohuar se formimi i Asociacionit është një obligim ndërkombëtar i Kosovës, por nuk ka prezantuar një plan konkret për zbatimin e tij.

•LDK: Lidhja Demokratike e Kosovës planifikon të rishikojë draft-statutin e Asociacionit për të garantuar përputhshmërinë me Kushtetutën, duke theksuar rol të shtuar të SHBA-së dhe BE-së në këtë proces.

•AAK: Ramush Haradinaj propozon dërgimin e draft-statutit në Gjykatën Kushtetuese për vlerësim, duke sugjeruar se pas kësaj duhet të ndiqen obligimet ndërkombëtare të Kosovës.

Dialogu me Serbinë dhe Marrëveshja përfundimtare

Dialogu me Serbinë vazhdon të jetë një ndër sfidat kryesore për Kosovën. Përderisa shumica e marrëveshjeve të arritura deri më tani mbeten të pazbatuara, partitë ofrojnë qasje të ndryshme për këtë proces:

•Vetëvendosje: Kurti ka kushtëzuar vazhdimin e dialogut me dorëzimin e përgjegjësve për sulmet në veri dhe nënshkrimin e Marrëveshjes Bazë nga Serbia.

:PDK kërkon një rishikim të Marrëveshjes Bazë, duke e quajtur atë “ofertë të varfër” për Kosovën. Kandidati për kryeministër, Bedri Hamza, është shprehur se marrëveshja përfundimtare me Serbinë duhet të adresojë interesat e Kosovës dhe të garantojë njohje të ndërsjellë.

•LDK: Për LDK-në, synimi kryesor është arritja e njohjes “de jure” nga Serbia. Lideri i saj, Lumir Abdixhiku, premton një dialog të mirëkoordinuar me SHBA-në, BE-në dhe NATO-n, duke kërkuar një marrëveshje gjithëpërfshirëse që i mbyll çështjet e hapura mes dy vendeve.

•AAK: Ramush Haradinaj thekson se dialogu ka devijuar nga objektivat kryesore dhe kërkon rikthimin në negociata që synojnë një marrëveshje obligative me njohje reciproke. Ai ka theksuar nevojën për një qasje më aktive dhe të vendosur ndaj Serbisë.

Raportet me partnerët ndërkombëtarë

Masat ndëshkuese të BE-së ndaj Kosovës dhe tensionet e kohëve të fundit me SHBA-në kanë dominuar diskursin ndërkombëtar. Partitë janë të njëzëshme për rëndësinë e riparimit të marrëdhënieve me aleatët, por kanë qasje të ndryshme për mënyrën e realizimit të kësaj.

•Vetëvendosje: Kurti ka theksuar se Kosova do të vazhdojë të jetë e angazhuar me partnerët ndërkombëtarë, por ka refuzuar të përkulet ndaj presioneve që, sipas tij, cenojnë sovranitetin e vendit. Ai ka përmendur gatishmërinë për të punuar ngushtë me administratën e presidentit të zgjedhur të SHBA-së, Donald Trump.

•PDK: Për Partinë Demokratike, riparimi i marrëdhënieve ndërkombëtare është prioritet. Ahmetaj ka premtuar se kjo parti do të punojë për t’i hequr masat ndëshkuese të BE-së dhe për të rikthyer mirëbesimin me partnerët strategjikë.

•LDK: LDK synon krijimin e një klime pozitive me ndërkombëtarët duke respektuar obligimet që ka marrë Kosova dhe duke promovuar Kosovën si një partner të besueshëm dhe të qëndrueshëm.

•AAK: Haradinaj ka theksuar se forcimi i marrëdhënieve me SHBA-në dhe BE-në do të jetë një nga detyrat kryesore të qeverisë së tij, duke nënvizuar se Kosova do të përmbushë të gjitha angazhimet ndërkombëtare.

Prioritetet e brendshme: Ekonomia, shëndetësia dhe arsimi

Edhe pse dialogu dhe politika e jashtme janë kryefjalë, shumica e qytetarëve duket se janë më të shqetësuar për politikat ekonomike dhe reformat në shëndetësi dhe arsim.

Në anketat e fundit, qytetarët kanë treguar një fokus më të madh te nevojat e përditshme si përmirësimi i mirëqenies ekonomike, krijimi i vendeve të punës dhe ofrimi i shërbimeve më të mira shëndetësore. Në këtë kontekst, partitë janë zotuar për ndryshime të mëdha, por mbetet për t’u parë nëse këto premtime do të përkthehen në vepra pas zgjedhjeve.

Zgjedhjet e 9 shkurtit do të jenë një moment kritik për të ardhmen e Kosovës, me ndikim jo vetëm në planin e brendshëm, por edhe në pozicionimin ndërkombëtar të vendit. Ndërkohë që qytetarët do të japin verdiktin e tyre në kutitë e votimit, mbetet e paqartë nëse liderët politikë do të arrijnë të adresojnë sfidat e mëdha që qëndrojnë përpara.