Bota, si fizike ashtu edhe dixhitale, e gjen veten në kohë të paprecedentë ndërsa Rusia po vazhdon me agresionin në Ukrainë.

Gjigantët teknologjik si Meta, Google dhe Apple, të cilët gjithmonë e kanë cilësuar veten si kompani neutrale, tani po mbajnë krah – duke ndaluar punën në Rusi në përgjigje të agresionit në shtetin ukrainas.

Ndërkohë vetë interneti po ndryshon për përdoruesit rusë – me Twitter dhe Facebook të bllokuar, TikTok nuk i lejon përdoruesit rusë të postojnë dhe policia thuhet se ndalon njerëzit në rrugë për të parë se çfarë po shohin në telefonat e tyre, raporton bbc.

Tani ka pyetje nëse konflikti mund të ndryshojë jo vetëm gjeografinë e botës, por të ndryshojë rrënjësisht natyrën globale të internetit.

A duhet t’i shkëputet interneti Rusisë?

Qeveria ukrainase ka veçuar firmat individuale të teknologjisë për t’u kërkuar atyre të ndalojnë shërbimet në Rusi dhe lista e kompanive që refuzojnë të bëjnë biznes ose të shesin produkte atje po rritet nga dita në ditë.

Tani liderët e teknologjisë së Ukrainës po bëjnë thirrje për diçka më të madhe – që Rusia të shkëputet plotësisht nga interneti global.

Thirrjeve iu përgjigjën me një “Jo” të prerë nga ICANN (Koorporata e Internetit për Emrat dhe Numrat e caktuar), e cila është përgjegjëse për qeverisjen e internetit. U kërkua të revokonte domenet e nivelit të lartë të Rusisë si “.ru” së bashku me certifikatat e lidhura me Shtresën e Sigurt të Sockets (SSL).

Por bazuar në parullën e saj, “Një botë, një internet” dhe në përgjigjen për zëvendëskryeministrin e Ukrainës, Mykhailo Fedorov, shefi ekzekutiv i ICANN-it, Goran Marby tha se “brenda misionit tonë, ne ruajmë neutralitetin dhe veprojmë në mbështetje të internetit global. Misioni ynë po nuk shtrihet në marrjen e veprimeve ndëshkuese, lëshimin e sanksioneve ose kufizimin e qasjes ndaj segmenteve në internet – pavarësisht nga provokimet”.

Grupi i privatësisë dixhitale Electronic Frontier Foundation (EFF) ishte një nga disa organizata që mbështeti vendimin, transmeton Telegrafi.

Në një deklaratë, Corynne McSherry e EFF dhe Konstantinos Komaitis thanë se lufta nuk ishte koha për të “ngatërruar me internetin”. Ndërhyrja në protokollet themelore të infrastrukturës së internetit do të kishte “pasoja të rrezikshme dhe afatgjata”.

Këto do të përfshinin:

Privimin e njerëzve nga mjeti më i fuqishëm për ndarjen e informacionit;

Cloudflare, një firmë e infrastrukturës në internet që ofron mbrojtje kundër sulmeve kibernetike, po i kërkohet gjithashtu të ndërpresë shërbimet brenda Rusisë.

Në një mesazh, firma tha se “i kishte marrë parasysh këto kërkesa”, por se arriti në përfundimin se “Rusia ka nevojë për më shumë qasje në internet dhe jo për më pak”.

Çfarë është Splinternet dhe si funksionon?

Për shumë, thirrjet për ndërprerje ishin të rrezikshme dhe rrëshqitje drejt asaj që njihet si Splinternet – ku vende të ndryshme kanë versione të ndryshme të internetit.

“Firewall i Madh” i Kinës, siç dihet, është ndoshta shembulli më i dukshëm se si një vend mund të krijojë rrjetin e tij.

Por edhe në Iran, përmbajtja neto kontrollohet dhe informacioni i jashtëm është i kufizuar nga Kompania shtetërore e Telekomunikacionit të Iranit.

Vetë Rusia ka eksperimentuar me një internet sovran – të quajtur Runet – për disa vite, ndonëse një i tillë që është përshtatur në internetin ekzistues dhe jo në versionin e ndërtuar nga themeli i Kinës.

Në vitin 2019, qeveria ruse tha se kishte testuar me sukses sistemin. Në atë kohë pak e kuptonin nevojën për të, por tani, në kontekstin e pushtimit të Ukrainës, gjithçka “ka shumë më tepër kuptim”, tha Prof Alan Woodward, një shkencëtar kompjuteri nga Universiteti i Surrey.

Në atë test, ISP-ve ruse iu kërkua të konfiguronin në mënyrë efektive internetin brenda kufijve të tyre sikur të ishte një intranet gjigant – një rrjet privat ueb-sajtesh që nuk i flasin botës së jashtme.

Nisma përfshinte kufizimin e pikave në të cilat versioni rus i rrjetit lidhej me homologun e tij global.

Tani duket se Rusia po i riteston ato sisteme – në një memo nga qeveria ruse, ISP-ve iu kërkua të rrisin sigurinë e tyre dhe të lidhen me serverët e sistemit të emrave të domenit (DNS) në Rusi.

Disa menduan se memorandumi dhe data e përfundimit të testit më 11 mars, nënkuptonin se Rusia synonte të ndërpriste vetveten.

Rusia që atëherë ka mohuar se do ta ndërpresë vetveten, duke thënë se testi kishte të bënte me mbrojtjen e faqeve të internetit ruse nga sulmet kibernetike të huaja.

Cilat do të ishin pasojat e kësaj?

Abishur Prakash, autor i librit “Bota është Vertikale: Si teknologjia po ribënë globalizimin”, mendon se konflikti po riformëson internetin, nga “një sistem global në të cilin është futur e gjithë bota” në diçka më të thyer.

“Për shkak të gjeopolitikës, po shfaqet një dizajn i ndryshëm për internetin, ku kombet ose janë ndërprerë ose po zhvillojnë alternativën e tyre. Urat globale, si platformat e mediave sociale, që kanë lidhur popullsi për dekada, po rrëzohen”.

Dhe, sipas James Griffiths, boshti i ri i fuqisë neto do të ndahet mes Perëndimit dhe Kinës/Rusisë.

“Fang Binxing, i njohur si babai themelues i Firewall-it të Madh të Kinës, vizitoi Rusinë në vitin 2016 për t’i ndihmuar ata në atë që po bëjnë dhe për ta bërë murin e zjarrit rus shumë më të ngjashëm me atë kinez”, tha ai.

Dhe tani Rusia do të shikojë edhe një herë nga Pekini, pasi firmat e internetit tërheqin shërbimet dhe produktet, ai mendon se “Ndërsa ekonomia ruse është e shkëputur nga pjesa më e madhe e ekonomisë globale, ata po kthehen nga Kina. Ata do të duhet të mbështeten në Kinë. edhe më shumë se në të kaluarën”.

Deri më tani, firmat e teknologjisë si Huawei nuk kanë thënë asgjë zyrtare për konfliktin.